Ceza Muhakemesinde Suçüstü Hali Nedir?
Ceza Muhakemesinde Suçüstü Hali Nedir?
Suçüstü hali, bir suçun işlenirken veya işlendikten hemen sonra, failin suçla birlikte yakalanması durumudur. Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) m. 2/1-j suçüstü halini şöyle tanımlar:
1. Suçüstü,
a) İşlenmekte olan bir suçun yakalanması,
b) Henüz işlenmiş olan bir suçun fiilî veya hukuki kesintisiz takip edilmesi,
c) Fiilin pek az önce işlenmesi nedeniyle failin yakalanmasının mümkün olduğu durumlar.
Suçüstü Halinin Çeşitleri
1. Gerçek (Hakiki) Suçüstü
Suç işlenirken veya işlendikten hemen sonra failin suç mahallinde yakalanmasıdır.
Örnek:
- Bir hırsızın evden hırsızlık yaparken ev sahibine yakalanması.
- Bir kişinin silahla birine saldırırken güvenlik kamerasına yakalanması.
2. Mevcut (Nisbi) Suçüstü
Suç işlendikten hemen sonra failin kaçarken veya suçun etkileriyle birlikte yakalanmasıdır.
Örnek:
- Bir şahsın üzerinde çalıntı eşyalarla yakalanması.
- Yeni işlenmiş bir cinayet şüphelisinin ellerinde barut izleriyle yakalanması.
3. Hukuki Suçüstü
Suç işlendikten hemen sonra, failin takibi sonucunda yakalanmasıdır.
Örnek:
- Polis tarafından takip edilen bir dolandırıcının iş yeri çıkışında yakalanması.
- Bankadan para çalan birinin güvenlik kameralarıyla takip edilip durdurulması.
Suçüstü Halinin Hukuki Sonuçları
-
Yakalama Yetkisi Genişler:
Normalde sadece kolluk kuvvetleri şüpheliyi yakalayabilirken, suçüstü halinde herkes suç işleyeni yakalayabilir (CMK m. 90).
Yakalanan kişi derhal kolluğa teslim edilmelidir.
-
Soruşturma Usulleri Hızlanır:
- Ağır cezalık suçlarda, suçüstü halinde savcının doğrudan harekete geçmesi mümkündür.
- Memurlar açısından (örneğin, hâkim veya savcı suç işlerse) suçüstü halinde özel yargılama izinleri aranmaz.
-
Delil Güçlüdür:
- Suçüstü halleri, delil açısından en kuvvetli durumlardan biri olarak kabul edilir.
Özetle belirtmek gerekirse;
Suçüstü hali, suçun işlenirken veya hemen sonrasında failin yakalanması durumudur.
Her vatandaş, suçüstü halinde şüpheliyi yakalayabilir ve kolluğa teslim edebilir.
Delil niteliği güçlüdür ve soruşturma süreci hızlanır.